Hoe kan je met de kennis van Geo-ICT een oud graf in Egypte 3D in beeld brengen?

Read the English version

Hoe leuk is het als je werk kunt combineren met het meehelpen aan een opgraving van een 3500 jaar oud graf in Egypte, door daar hoogwaardige digitale 3D modellen van te mogen maken? Juist dit is wat Robert Voûte, Hessel Prins en Bart-Peter Smit onlangs is overkomen. Zij zijn afgelopen november bijna 3 weken in Egypte geweest om daar met 3D fotografie, laserscanning en GNSS apparatuur aan de slag te gaan, op nog geen kilometer van het beroemde Dal der Koningen.

Deze mooie kans is ontstaan vanuit een hobby van Robert, die al eerder in Egypte les gegeven heeft aan archeologen over moderne landmeetkunde. Nadat hij de Oud-Egyptische taal (ook wel bekend onder de naam hiërogliefen) heeft leren lezen, is hij in aanraking gekomen met internationale mensen met hoge functies  in de Egyptologie. Egyptologie is een combinatie van kennis van de geschiedenis van het Oude Egypte, de taal en de kunst. Zij hebben hem gevraagd om met zijn kennis van de Geodesie mee te helpen met het verhogen van de kennis van landmeetkunde bij hun medewerkers, die met hun teams opgravingen doen. Dit heeft afgelopen jaar geresulteerd in het verzoek van de Universiteit van Leiden om dit ook te doen bij de opgraving van het zogenaamde graf TT-45 op de Westelijke oever van de Nijl, in de omgeving van Luxor. De vraag was om een zeer nauwkeurig 3D computermodel van dit ondergrondse graf te maken. En om alles goed vast te leggen zodat het bestuderen van dit graf ook mogelijk kan worden zonder naar Egypte af te reizen.

Robert heeft twee collega’s gevraagd om met hun kennis van fotogrammetrie (3D fotografie) en GNSS (GPS) plaatsbepaling, hem te helpen bij dit project. Voor Robert was dit een onderdeel van zijn gastdocentschap bij de TU Delft (Geomatics en Geoscience and Remote Sensing). Bij dit project is altijd het uitgangspunt geweest om dit met zo eenvoudig mogelijke hulpmiddelen te doen, en om de leercurve zo kort mogelijk te houden. Maar bovenal om het tegen zo laag mogelijke kosten uit te voeren, zodat het ook voor opgravingsteams met beperkte budgetten toegankelijk  is.

Om te bepalen of de beoogde technieken goed zouden werken, is er in Nederland uitgebreid geoefend. Allereerst heeft het team in nauwe samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden een digitaal 3D model gemaakt van de grote Taffeh Tempel, die in de ontvangsthal van dit museum is geplaatst. Ook is er GNSS ontvanger gebouwd waarmee in het veld punten in X, Y en Z ingemeten kunnen worden met een hele hoge nauwkeurigheid.

Het team is gesponsord door CGI in de vorm van extra verlofdagen, waardoor het team in Egypte kon verblijven . Het avontuur begon met twee weken in Luxor voor de daadwerkelijke inmeting van het graf en de directe omgeving ervan, allemaal in 3D. Het was even wennen aan de heerlijke temperaturen daar (overdag zo’n 28 graden), maar daarna konden ze snel aan de slag. Elke dag zijn er foto’s gemaakt, zowel onder de grond als bij de ingang van het graf. Alles bij elkaar zijn er zo’n 4000 foto’s gemaakt met een systeemcamera die gewoon overal in de handel is, waarvan er in het uiteindelijke computermodel ruim 2700 foto’s gebruikt zijn. Verder is er met een moderne smartphone met LIDAR (laserscanner) optie gewerkt om zo tot 3D modellen te komen. Dit alles is op schaal gebracht met een zelfgemaakte houten meetstok die in het graf op de grond is gelegd en natuurlijk door in de directe omgeving van het graf een aantal punten nauwkeurig (ca. 1 cm precies) in GPS-coördinaten in te meten. Dagelijks is er ook veel op computers gewerkt om alle data te verwerken tot eindproducten. Soms had dit tot gevolg dat een deel van de foto’s nog eens gemaakt moesten worden om tot een zeer nauwkeurig model te komen. Ook stond elke dag de GNSS meetkast een punt in te meten, wat door de opnametijd van 12 uur per punt een tijdrovende klus was.

De resultaten zijn zo mooi dat al gedurende de eerste twee weken prachtige resultaten aan het opgravingsteam onder leiding van Dr. Carina van den Hoven konden worden opgeleverd. Zo konden ze goed zien hoe het ondergrondse deel zich verhoudt tot de omgeving in de open lucht. Heel handig.

In de verloren uren en op de laatste dagen is uiteraard ook de nodige tijd gestoken om zelf de meest prachtige oudheden van het Oude Egypte te bezoeken. Met Robert als gids was dat extra leuk.

Inmiddels zijn bijna alle uitwerkingen afgerond, zijn de voorlopige resultaten opgeleverd en is dit team gevraagd om volgend jaar opnieuw te komen meten. Er is dan een heel nieuw stuk opgegraven; zo blijft dit werk van groot belang. En leuk!

Het hele verslag van de reis naar Egypte kan je lezen via deze link. Robert Voûte is ook geïnterviewd door Geo-informatie Nederland (GIN). Dit interview kan je nazien op YouTube. 

Voor meer informatie of vragen, kan je contact opnemen met Robert Voûte, Hessel Prins of Bart-Peter Smit.