Opnieuw ging dit jaar alle aandacht uit naar ketenverstoringen, dit keer vanwege de oorlog aan de rand van Europa. Daarmee verdween het thema digitalisering wat meer naar de achtergrond. Er is wel een aanzet gemaakt tot meer automatisch datadelen.

Er zijn dit jaar uiteraard op allerlei aspecten stappen gezet qua digitalisering. Echter, in verband met alle hectiek van een wereld die fors in beweging was in 2022, heeft de focus van veel logistieke partijen primair elders gelegen. De geopolitieke instabiliteit zwengelde een energiecrisis aan, inflatiecijfers zijn tientallen jaren niet zo hoog geweest, en er lijkt een recessie op ons af te stormen. 

Kijken we naar digitalisering, dan zien we dat ook in 2022 weer meer partijen de waarde van bijvoorbeeld data-uitwisseling met ketenpartijen, geavanceerde optimalisatietooling of datagedreven werken zijn gaan inzien. Het gaat echter te ver om het over een doorbraak te hebben, zo groot is de verandering niet.


Lees ook: Onzekere wereld zorgt voor heroverwegingen en onderstreept noodzaak van modernisering


Sterker nog, in een aantal trajecten heb ik mij ook dit jaar weer verbaasd over de stand van zaken anno 2022. Ik zie nog vaak dat een proces waarin Excel-bestanden per e-mail worden gedeeld als voorbeeld van succesvolle digitalisering wordt bestempeld. Dat is helaas geen uitzondering.

Abstract thema stapje dichterbij

Wel heeft in 2022 het thema federatief datadelen echt een impuls gekregen. Lang was dit een wat abstract thema, dat vooral in de onderzoekswereld rondging. Dit jaar is het steeds voller in de spotlights komen te staan. Europa investeert fors op het thema. In Nederland heeft de Topsector Logistiek dit tot een van haar prioriteiten gemaakt. Er is bijvoorbeeld een groot groeifondsprogramma opgestart: DIL (Digitale Infrastructuur Logistiek). Binnen DIL gaat de komende vier jaar een flink aantal proeftuinen, livinglabs, van start, die zijn gericht op federatief datadelen.

Datadelen is het beschikbaar en toegankelijk maken van gegevens van één organisatie voor één of meerdere andere partijen. Dit kan op een aantal manieren, denk aan bilaterale directe koppelingen tussen organisaties, het gebruiken van een centraal of een commercieel platform, een blockchain, of dus federatief. Federatief datadelen is opgezet vanuit de wens om data eenvoudig te delen zonder menselijke tussenkomst, machine-to-machine zogezegd. Hierbij blijft de data zoveel mogelijk bij de bron liggen, waar deze (geautomatiseerd) opgehaald kan worden. 

Daarvoor is het nodig dat een aantal belangrijke zaken is ingeregeld. Zo wordt er gebruikgemaakt van een infrastructuur voor identificatie, authenticatie en autorisatie om op die wijze vast te kunnen stellen dat een partij daadwerkelijk is wie deze zegt te zijn, en netjes te bepalen welke data wel/niet gedeeld kan worden onder welke condities. Ook wordt er een eenduidig begrippenkader toegepast dat de data eenduidig beschrijft – een zogenaamde ontologie of semantisch model – zodat er geen onduidelijkheid is over wat dataelementen betekenen. Ten slotte worden er technische toegangspunten ingeregeld die de machine-to-machinecommunicatie zonder menselijke tussenkomst mogelijk kunnen maken, via een zogenaamde API- of SPARQL-interface. 

Spannende technologie wat mij betreft, en een mooie oplossing voor omgevingen waar veel behoefte is aan coördinatie tussen partijen, ook als er geen directe contractuele relaties tussen hen bestaan. Iets om ook komend jaar goed in de gaten te houden. 

Dit artikel verscheen eerder op Logistiek.nl en in het eindejaarsnummer van Logistiek Magazine.