Linked Data is hot, maar wanneer heeft het nou echt meerwaarde?

‘Herkennen, verkennen en experimenteren’. Ziedaar het credo van CGI’s iAMLAB, het in 2018 door CGI opgerichte Infra and Asset Management Lab. In deze lab-setting experimenteert een multidisciplinair team CGI’ers samen met klanten en leveranciers om de volgende generatie Asset Management omgevingen te bouwen en te ontdekken of de inzet van opkomende technologieën kan leiden tot bruikbare componenten voor verdere experimenten of projecten. In dit blog in de iAMLAB-reeks zoomen Huibert Alblas en Henk van Haaster in op Linked Data, een technologie die steeds vaker ingezet wordt als partijen bij hun data-uitwisseling gebruikmaken van (markt)standaarden én bereid zijn hun gegevens te delen.

Linked Data wordt steeds populairder. Een ontwikkeling die aangedreven wordt door verschillende motoren. Motor 1 is het besef dat we de grote uitdagingen van deze tijd – maatschappelijk relevante thema’s als de energietransitie, de leefbaarheid en bereikbaarheid in en om onze steden, de klimaatadaptatie – alleen gezamenlijk kunnen oplossen. Deze topics zijn zo omvangrijk geworden, dat we niet meer allemaal op onze eigen postzegel kunnen blijven zitten. Angstvallig en beschermend onze armen om onze eigen data heen slaan is er niet bij. Want samenwerken betekent in deze informatiegedreven wereld ook: data uitwisselen. 

De vraag hoe we zorgen dat we elkaars gegevens krijgen, is de tweede motor. Heen en weer pompen is onhandig. Het werkt simpelweg niet als je jouw data op een USB-stick zet en aan de ander geeft. Want dan gaat de ander met jouw data een eigen waarheid scheppen. Ben je zo aardig je data te delen, gaat de ander conclusies trekken die niet stroken met hoe het bedoeld is! Je krijgt dan issues over definities, de taal waarin je over de data praat. De datakwaliteit keldert; wrijving ontstaat.

Een nieuwe religie

De roep naar een alternatief voor het heen en weer pompen van data werd het afgelopen decennium luider en luider. In academische kringen ging in toenemende mate de term ‘Linked Data’ rond. Eerst nog vooral bij een select clubje ‘believers’ die in Linked Data een nieuwe religie zagen. Met Sir Timothy Berners-Lee, de oprichter van het internet, als opperwezen. Berners Lee staat namelijk ook aan de wieg van Linked Data. Dankzij hem kregen alle webpagina’s op het wereldwijde web een eigen, unieke URL. Dat zie je nou ook bij Linked Data: elk uniek object krijgt een zogeheten URI, een Uniform Resource Identifier. URIs zijn de kleinste deeltjes waaruit Linked Data bestaat. Het ene deeltje is gekoppeld aan een ander deeltje en die koppel je weer door. Steeds weer beschrijf je niet alleen het object – het stukje data – maar ook de relatie tussen de objecten. Dus: Huibert en Henk werken bij het iAMLAB. Het iAMLAB is opgericht door CGI. CGI is een bedrijf. Iedere keer lanceer je dezelfde drietrapsraket: je beschrijft het ene object, je beschrijft het tweede object en je beschrijft de relatie tussen die objecten. Daardoor heb je én de data én de relatie beschreven. Dus de semantiek en de ontologie.

”Iedere keer lanceer je dezelfde drietrapsraket: je beschrijft het ene object, je beschrijft het tweede object en je beschrijft de relatie tussen die objecten. Daardoor heb je én de data én de relatie beschreven. Dus de semantiek en de ontologie.”

Wikipedia snapt ‘t

Linked Data heeft als voordeel dat je niet alleen nadenkt over de data zelf – wat je in een Excelletje over de schutting kan gooien – maar ook de kennis over die data deelt. En dat maakt het ook interessant voor grootheden als Google en Facebook, die deze wijze van modelleren hebben geadopteerd en verder ontwikkeld. Zij bouwen een netwerk waarin alle data, zonder deze te verplaatsen, gekoppeld is aan andere data. Je kunt dit datanetwerk vergelijken met hoe Wikipedia werkt. Deze online encyclopedie is opgebouwd volgens dezelfde netwerkstructuur. Ga maar eens naar de Wikipedia-pagina van Timothy Berners-Lee. Je ziet dan allerlei links met aan Berners-Lee gerelateerde onderwerpen. Bijvoorbeeld ‘Robert Cailliau’, de Belg met wie Berners-Lee aan de wieg stond van het internet. De ‘Berners-Lee’-pagina leidt je dus naar alle informatie die je zoekt over het ontstaan van het internet. Bij Wikipedia is een onderwerp niet op allerlei verschillende locaties beschreven: alles wat je wilt weten kan je via het gekozen lemma tot je nemen, want alle data is verknoopt.

Van academisch perspectief naar praktische toepassing

De afgelopen anderhalf jaar is Linked Data het academische perspectief ontstegen. De technologie ontwikkelde zich razendsnel door, het verknopen werd al maar gemakkelijker. Dat komt doordat bij Linked Data tegenwoordig gebruikgemaakt wordt van algemene standaarden om basiszaken te beschrijven. Een adres bijvoorbeeld. Dat kun je op heel veel verschillende manieren doen. Een aantal slimme mensen heeft hiervoor daarom een standaardbeschrijving gemaakt. Waardoor je, als je een adres van iemand anders ontvangt, deze ook kunt interpreteren. Dergelijke basisstandaarden – hoe beschrijf je een persoon, hoe leg je een document vast – worden steeds volwassener. En dat bevordert de toepasbaarheid in de praktijk. Er ontstaat een solide basis waarop je jouw eigen domeinspecifieke zaken steeds gemakkelijker kunt voortbouwen. Dat gebeurt inmiddels in diverse domeinen en sectoren die flink aan het standaardiseren zijn . En al die standaarden – ISO, NTA, enzovoorts – zijn te vangen in Linked Data.

Meerwaarde

We krijgen steeds meer ervaring met deze aanpak; de do’s & don'ts worden steeds duidelijker. Zo weten we nu bijvoorbeeld dat we niet de hele wereld in een netwerkstructuur moeten vatten, maar gericht te werk moeten gaan. We zetten Linked Data in voor een specifiek vraagstuk, bij voorkeur een uitdaging die we alleen in soepele banen kunnen leiden als alle betrokken partijen nauw samenwerken en hun werkzaamheden op elkaar afstemmen. Linked Data heeft ook met name meerwaarde in sectoren waar standaardisatie echt vooruitgang biedt. We modelleren dan allemaal op dezelfde manier en dan wordt het een heel stuk gemakkelijker om met elkaar te communiceren en data te delen. 

Er zit méér muziek in de data

Momenteel zijn we samen met diverse partijen aan het onderzoeken of Linked Data voor hun sector meerwaarde heeft. Zo zijn we in opdracht van het Nationaal Dataportaal Wegverkeer (NDW) bezig met een experiment waarbij we kijken of de Linked Data-technologie ingezet kan worden bij de ontwikkeling van een landelijke voorziening voor wegbeheerders en serviceproviders en andere partijen die voor hun analyses gebruik willen maken van wegverkeersgegevens en kadastrale informatie. We merken nu al dat we, zeker als we alle gebundelde en gekoppelde data in een 2D/3D-model presenteren, niet alleen antwoorden en inzichten krijgen op het specifieke vraagstuk dat we stellen. Er is meer mogelijk dan we voorheen dachten: we krijgen namelijk ook inzicht in vragen die we nu nog niet hebben. Als je data in een netwerk aan elkaar knoopt, komt er zeer verrassende informatie boven water, waarvoor je de data in eerste instantie niet hebt bedoeld. Er blijkt veel meer muziek in de data te zitten dan de partituren die je voor ogen had. Het traditionele ‘U vraagt, wij draaien’ vervangen we door verrassende inzichten en antwoorden op de vragen van de toekomst. 

”Er is meer mogelijk dan we voorheen dachten: we krijgen namelijk ook inzicht in vragen die we nu nog niet hebben.”

Van carbon naar digitaal

Het NDW-experiment loopt al een tijdje en wordt almaar uitgebreider. Maar er zijn ook iAMLAB-experimenten met een veel kortere doorlooptijd. Zo zijn we samen met Topsector Logistiek bezig met een Proof of Concept dat we in drie sprints van steeds drie weken willen opleveren. We begeven ons hiermee in een sector die ons (en dan met name Huibert die er zo ongeveer in is geboren), na aan het hart ligt en die we door en door kennen. In de logistiek draait het primair om goederen uitwisselen; informatie-uitwisseling is echter een goede tweede. Er is één standaard voor de informatie-uitwisseling tussen bedrijven: een A4-papiertje met enkele carbonvelletjes. Daarop staat onder meer informatie over de vracht, de verzender en de ontvanger. Bij het ophalen zet de verzender een krabbeltje; hetzelfde gebeurt als de ontvanger de vracht in ontvangst neemt. Daarna krijgt elke betrokken partij een carbonvelletje, dat ook meegestuurd wordt met de factuur. Het is het juridische bewijs dat de vracht is geleverd. Zo gaat het al jaren. Er zijn weliswaar enkele commerciële partijen die software leveren voor digitale uitwisseling, maar dit is voor de kleinere transportbedrijven te duur. Deze uitwisseling wordt ook niet door iedereen geaccepteerd. 

Digitale variant

Vanaf dit jaar mag je in Duitsland het carbonpapiertje in digitale vorm bij je dragen. Dat is prettig, want een fysiek document raak je gemakkelijker kwijt dan een digitaal bestand. En met het verlies van het papiertje verlies je ook het overzicht. Want wat als de vracht ergens tussen afzender en ontvanger is blijven steken? Dat is slecht nieuws, met name als het om verse producten gaat. De toch behoorlijk traditioneel ingestelde logistieke wereld ziet zeker brood in deze digitale variant; de verwachting is dan ook dat de laatste Europese landen Duitsland snel zullen volgen. 

Daarmee rijst de vraag hoe deze digitale variant gaat worden vormgegeven. Wat wordt de standaard? En hoe kan de uitwisseling eruit komen te zien? Dat zijn wij nu aan het verkennen, waarbij we kijken of de inzet van Linked Data meerwaarde kan hebben. Het moet in ieder geval een laagdrempelige oplossing zijn, zodat ook het MKB mee kan in deze ontwikkeling. Met de inzet van Linked Data bouwen we een netwerkstructuur met een stabiel middelpunt waarnaar iedere betrokken partij – groot en klein – een koppeling kan maken. Dan heb je een stabiele uitwisselroute waarop je gemakkelijk kunt aanhaken en kunt meeprofiteren van alle koppelingen die al gemaakt zijn. En ook hier verwachten we dat er meer mogelijk is dan we voorheen dachten. Want als we ook nog wat analytics op de Linked Data loslaten, kunnen we wellicht zelfs traceren waar een bepaalde vracht is gebleven. Beslist interessant om dat uit te zoeken…

Meer weten over de toepassingen van Linked Data of hoe we kunnen helpen om met behulp van kleinschalige expirementen meer waarde uit data te halen? Kijk dan op de iAMLAB-pagina of neem contact op met de auteurs van dit blog.