Utilitiesbedrijven moeten versneld transformeren om de energietransitie te kunnen bijhouden

Utilitiesbedrijven maken voor hun operationele bedrijfsprocessen (system operations) voor een belangrijk deel gebruik van zogenaamde strategische IT (ook vaak missie kritische IT genoemd). Deze IT wordt veelal in huis ontwikkeld door middel van maatwerksoftware en geïntegreerd met standaard oplossingen.

De druk op deze strategisch IT en de bijbehorende teams neemt vanwege de energietransitie flink toe. De vraag vanuit de business is ondertussen structureel groter dan de IT verandercapaciteit waardoor er steeds vaker vertragingen ontstaan. Als deze ontwikkeling zo doorgaat zijn grote problemen niet te voorkomen.

De IT verandercapaciteit moet dus snel omhoog. Om deze kwantitatieve groei mogelijk te maken moet men eerst het bestaande IT-landschap, de (Agile) manier van werken en de organisatie schaalbaar maken.

Een scaled Agile benadering biedt hiervoor de basis, met daarbinnen een aantal belangrijke onderdelen geïntegreerd en versterkt, namelijk: DevOps-delivery, Lean Portfolio Management, Architectuur en Data Analytics. Dit legt het fundament dat nodig is om Agile-IT succesvol op enterprise niveau te laten functioneren en daarmee de IT-verandercapaciteit weer schaalbaar te maken.

Operationele Utilities bedrijfsprocessen worden ondersteund door strategische IT

In de Utilities sector hebben netwerkbedrijven een aantal wettelijke taken. Ze zijn verantwoordelijk voor de volledige levensduur van het energiesysteem van planning, via realisatie, onderhoud en operations tot decommissie.

Binnen de business processen van operations draait alles om leveringszekerheid, 24 uur per dag, zeven dagen per week, tegen acceptabele kosten. Operations vraagt hiervoor IT-oplossingen die heel specifiek en/of van cruciaal en strategisch belang zijn voor de business, de zogenaamde Strategic-IT (ook vaak "missie kritische IT" genoemd).

De digitale reis van Strategische IT

Er is veel veranderd in de afgelopen circa 25 jaar (figuur 1 toont een globale tijdslijn). IT-oplossingen begonnen ooit als nuttige hulpmiddelen om tijdrovende en vervelende administratieve handelingen te automatiseren. Simpele lokale applicaties, die geïsoleerd van elkaar werkten, groeiden rond de eeuwwisseling uit tot grote (client-server) applicaties die buiten kantoortijden met elkaar communiceerden via good-old batch files. Deze monolieten werden vanwege hun omvang en opbouw steeds lastiger te beheren en aan te passen. In het kader van "ontzorgen" werd daarom getracht ze te vervangen door Commercial-Of-The-Shelf (COTS) pakketten, veelal buiten de deur ontwikkeld en onderhouden. De standaard functionaliteit van deze pakketten week echter af van de benodigde specifieke bedrijfsregels en de transformatie werd teveel als een big-bang benaderd waardoor vervanging niet zelden faalde. Bedrijven bleven zitten met hun monolithische systemen, nu sterk verouderd omdat er jarenlang onvoldoende in was geïnvesteerd, na een flinke aanslag op de financiën en hun vertrouwen in externe partners.

Figuur 1: Strategic (of missie kritische) IT door de jaren heen. We staan voor een overgang naar een Digital Enterprise

Meer dan ooit waren aanpassingen en uitbreidingen nodig binnen het verouderde IT-landschap. Er werd veelvuldig gekozen om deze aanpassingen in eigen beheer door te voeren, in kleine stapjes, via een Agile benadering. Deze Agile benadering was, en is, erg succesvol. De legacy-monolieten worden stap voor stap vervangen door compacte moderne IT-componenten. Het aantal componenten groeit, alsmede het aantal bijbehorende Agile-teams. De overgang van een monolithische architectuur naar een component gebaseerd IT-landschap vergemakkelijkt het doorvoeren van de IT-uitbreidingen en –aanpassingen en gaf weer ruimte om te veranderen en groeien.

De wet-van-behoud-van-complexiteit gaat hier echter op, loosely-coupled componenten met bijbehorende teams maken de complexiteit van een IT-landschap beter behapbaar, maar de complexiteit komt terug in de integratie tussen componenten en teams (tot ketenoplossingen). Hoe meer componenten en teams, hoe lastiger de ketenintegratie. Gevolg is dat we ondertussen steeds vaker vertragingen oplopen bij het doorvoeren van de vele veranderingen die de energietransitie momenteel vraagt.

De energietransitie zorgt voor nieuwe uitdagingen

De vervanging van fossiele brandstoffen door duurzame hernieuwbare bronnen zorgt voor lastiger voorspelbare energieproductie en consumptie. Opwek vindt decentraal en vaker op onconventionele plekken (zoals windparken op zee) plaats, dit maakt het transporteren van energie veel complexer.  Dit alles geeft meer druk op het laag houden van de operationele kosten. Het grid wordt daarom slimmer en nauwer (internationaal) gekoppeld. Operations, en daarmee Strategic-IT, wordt daarom omvangrijker, complexer en belangrijker.

Uit marktonderzoek van het zogeheten Voice of Client programma, dat CGI jaarlijks houdt onder haar klanten wereldwijd, komt de noodzaak voor digitalisering duidelijk naar voren. De onderstaande figuur toont de zeven belangrijkste trends.

Figuur 2: VoC-2020 Utilities. Top industrie trends

Uit hetzelfde onderzoek blijkt dat deze trends zich vertalen naar de onderstaande IT-prioriteiten.

Figuur 3:  VoC-2020 Utilities. Top IT-prioriteiten

De bovenstaande twee figuren maken duidelijk dat men onderkent dat digitale transformatie nodig is om de energietransitie bij te houden (zie ook mijn vorige blog). In het verlengde van dit besef wordt gewerkt aan "de juiste dingen", zoals het neerzetten van een geschaalde Agile organisatie, cloud strategieën en de opbouw van data analytics. Deze evolutie verloopt echter niet snel genoeg (zie ook de overgang naar een digital enterprise in figuur 1). De businessvraag is namelijk structureel hoger dan de IT-verandercapaciteit. De druk op mensen en IT neemt toe en achterstalligheden en vertragingen hopen zich daardoor op. Zonder een versnelling van de evolutie gaat dit op niet al te lange termijn zorgen voor grote problemen.

Figuur 4: Accident in slow motion

We zien met zijn allen een ongeluk in slow-motion gebeuren en het wordt tijd om aan de noodrem te trekken.

Agile-IT op enterprise niveau schalen, met daarbinnen DevOps-delivery, Lean Portfolio management, Architectuur  & Data Analytics versterkt

De IT-verandercapaciteit moet snel omhoog. Hiervoor moet allereerst het IT-landschap, de manier van werken en de organisatie schaalbaar worden gemaakt. Een versnelde transformatie naar een geschaalde Agile organisatie biedt een oplossing. Binnen deze organisatie dienen vervolgens een aantal onderdelen te worden versterkt, zoals getoond in de onderstaande figuur.

Figuur 5: Scaled agile organisatie met daarbinnen Lean Portfolio management, DevOps Delivery, Architectuur en Data Analytics.

In eerste instantie gaat het om de groei van de DevOps-delivery teams. Wil je hier versnellen dan is Alles-zelf-doen, gezien de IT schaarste en technologische diversiteit, niet langer een houdbare optie. Slimme partnerships met ICT-dienstverleners lossen dit knelpunt op. Nog wel onder eigen regie maar met een betrouwbare partner die de benodigde ontwikkel- en beheercapaciteit levert vanuit zogenaamde delivery centers. Deze delivery-centers integreren naadloos binnen de scaled agile organisatiestructuur en manier van werken. Ze bieden de (flexibele) extra verandercapaciteit die nodig is om de vele deadlines te halen zonder roofbouw te hoeven plegen op het IT-landschap en/of de bijbehorende teams.

Meer capaciteit is echter alleen nuttig als er sprake is van een duidelijke korte en langere termijn richting die in lijn is met de doelen en prioriteiten van de organisatie. Versterking van lean portfoliomanagement biedt deze richting, waardoor de juiste veranderingen,  just-in-time-just-enough, worden geïdentificeerd en gerealiseerd door de DevOps-teams.

Vervolgens zijn het de architecten die de diverse delivery-teams begeleiden bij het doorvoeren van deze veranderingen. Hiervoor is een volwassen agile architectuurmethode nodig in combinatie met een evolutionair IT-landschap, waarbinnen een software release niet wordt gezien als het einde van een project maar het begin van een product die gedurende zijn lange leven continue moet worden uitgebreid en aangepast. Een Cloud-native benadering is hiermee in lijn, waar DevOps teams loosely-coupled services leveren die gezamenlijk integreren tot ketenoplossingen.

De schakels uit deze ketenoplossingen bestaan tegenwoordig uit diverse technologieën. Naast de onvermijdelijke legacy is er een veelzijdigheid aan moderne technologie denkbaar, voor diverse specifieke taken de best passende specifieke gereedschappen (best-of-breeds benadering). Vooral de technieken en aanpak rondom Data Analytics verdienen hier een speciale vermelding. In de vierde industriële revolutie die we nu doormaken neemt data namelijk de rol over van land en olie in voorgaande revoluties. Data als input en verrijkte en verbeterde data als output (met in het midden data analytics) bepalen de waarde van een oplossing. Het ontwikkelen en gebruik van dergelijke oplossingen verschilt fundamenteel met wat we gewend zijn. Het is namelijk van tevoren niet te bepalen hoe een algoritme (of eigenlijk een model) eruit komt te zien. Een diepgaande kennis van de grote hoeveelheid complexe data is cruciaal. De ontwikkeling verloopt daarom doorgaans hypothese gedreven, in plaats van deterministisch, en bij voorkeur in kleine iteraties en in een nauwe samenwerking met de gebruikers. Nog kortere feedback loops, één team, en de scheiding tussen IT en business verdwijnt. De resultaten zijn potentieel van grote waarde maar ook per definitie niet volledig betrouwbaar. Kortom, data analytics oplossingen bereiken de operationele ketens en verlangen extra kennis en aandacht. Ook hier is het aan te bevelen niet alles zelf te doen (alle kinderziektes zelf op te moeten lopen en te overwinnen) maar om de kennis en ervaring te vinden bij, en delen met, andere marktpartijen en ICT-dienstverleners.

Driving the energy transition

Het is een fantastische maar uitdagende tijd om binnen Utilities werkzaam te zijn op het snijvlak van business en IT. De overgang van een samenleving draaiende op fossiele brandstof naar een systeem met duurzame energiebronnen is namelijk enorm complex en heeft een stevige impact op strategische, missie kritische, IT-componenten.

We willen niet dat oplopende vertragingen bij het doorvoeren van IT-veranderingen leiden tot vertraging van de energietransitie. De IT verandercapaciteit moet snel omhoog maar dit kan alleen als het IT-landschap, de manier van werken en de organisatie ook daadwerkelijk schaalbaar zijn. Utilities bedrijven en IT-dienstverleners moeten daarom in nauwe samenwerking gaan transformeren rondom de thema's: geschaald Agile, delivery centers, lean portfolio management, architectuur en data analytics. Alleen dan maken we op tijd de benodigde kwantitatieve en kwalitatieve groei door, voorkomen we vertragingen, en maken de energietransitie mogelijk.