Bedenk vandaag wat je morgen met IT en AI wilt doen

De regelgeving vanuit onder andere de EU drukt zwaar op de schouders van bedrijven, ook in de logistiek, die voortvarend willen zijn in de toepassing van moderne IT-systemen en verdere digitalisering van hun processen. Dat zou ten koste kunnen gaan van investeringen die op lange termijn nodig zijn om zelf de eigen IT toekomst te kunnen ontwerpen, concludeert Hans Moonen uit recent marktonderzoek.

Jaarlijks houdt CGI een uitgebreid onderzoek onder opdrachtgevers, gericht op de actuele IT vraagstukken waar bedrijven tegenaan lopen. In bijna ieder interview dat we afnamen ging het over de continue druk op de organisatie om 'regulatory compliant' te zijn en te blijven. Met alle nieuwe regels rondom duurzaamheid, privacy, databescherming en cybersecurity die organisaties opgelegd krijgen, komen er uitdagingen bij. Maar dat brengt ook kansen met zich mee, bijvoorbeeld op het gebied van CSRD rapportages. En voorlopig zijn we er nog niet, kijk maar eens naar de groeipaden van directives zoals inderdaad CSRD, maar ook NIS2 (cybersecurity) en in mindere mate GDPR (privacy). Het ligt in de lijn der verwachting dat er nog meer regelgeving aan zit te komen, die weer veel werk met zich zullen meebrengen.

CGI onderzoekt jaarlijks IT wensen en belemmeringen

Dit jaar zijn er wereldwijd ruim 1.800 interviews met CGI klanten afgenomen, over zowel business als IT aspecten binnen hun bedrijfsvoering. Hiervan waren er 74 met klanten binnen het (bredere) Transport en Logistiek domein. Daarvan laat 34 procent zich classificeren als logistiek, 30 procent zit in het personenvervoer en 36 procent werkt in de infrastructuur (waaronder havens, terminals en luchthavens). Hans Moonen heeft zelf ook weer een aantal klantinterviews gevoerd en was betrokken bij de analyse van de resultaten.

Helft zegt bezig te zijn met AI

Daarnaast ging het – uiteraard – over AI toepassingen. Recentelijk schreef ik hier al over, naar aanleiding van de recente Top 100 Logistiek Dienstverleners waar ik jurylid van ben. De helft van de partijen die wij interviewden zijn al concreet met AI bezig, vier op de tien geven aan toepassing serieus te verkennen, en slechts 10 procent geeft aan toepassing van AI (nu) niet te voorzien.

Met de grote interesse in AI toepassing en de onderliggende wens verder te digitaliseren als organisatie, komen twee IT thema’s ook nadrukkelijk naar boven; geen onverwachte thema’s, maar wel hoog in noodzaak. Het eerste betreft de noodzaak het datafundament van de organisatie beter op orde te krijgen. Data moet beter ontsloten worden, de datakwaliteit moet omhoog, de datagovernance beter ingeregeld, en data moet eenvoudiger deelbaar worden. Liefst drie kwart van de geïnterviewden geeft aan voor de komende drie jaar programma’s op deze aspecten te voorzien.

Het tweede technische thema dat breed wordt aangestipt is de noodzaak om legacy binnen de organisatie aan te pakken en te moderniseren. Dit gaat uiteraard over het aanpakken van oude systemen, maar evenzo over het aanpakken van verouderde processen. Legacy kost niet alleen veel geld aan de beheerzijde, maar het staat ook nieuwe digitalisering in de weg. Liefst 43 procent van de geïnterviewden koppelt terug dat legacy een serieuze showstopper is voor digitaal succes.

Vraag: hoe kom je verder na een pilot?

Met een aantal collega’s heb ik de onderzoeksresultaten van dit jaar uitvoerig besproken en het viel op dat er erg veel geëxperimenteerd wordt met pilots en proof-of-concepts door organisaties in de logistiek, maar dat echt grootschalige toepassing nog achter blijft. Een vergelijkbaar beeld dat we dit jaar ook zagen bij het doornemen van de vragenlijsten in het kader van de Top 100 Logistiek Dienstverleners.

Dit brengt me tot de belangrijke vraag: hoe kom je van een interessant experiment, pilot of proof-of-concept tot grootschalige toepassing binnen de organisatie? Want logistiek is bij uitstek een domein voor slimme toepassing van AI door de fluctuerende vraag, betrokkenheid van meerdere actoren met verschillende doelstellingen en belangen, en complexe soms ketenbrede optimalisatie vraagstukken.

Doorgroeien naar een lerende organisatie

Door inzichten uit eigen ervaring te combineren met recente literatuur komt een duidelijk beeld naar voren. Om te beginnen lijkt er duidelijk sprake van een grote correlatie tussen grootschaliger AI en datatoepassingen en succes met digitalisering in het algemeen. Organisaties die succesvol de stap naar grootschalig datagedreven werken en AI toepassing maken doen echt zaken anders dan organisaties die dat niet doen. Zij gaan veel verder dan alleen investeren in interessante proeven en het aannemen van een enkele datascientist. Ze zetten bijvoorbeeld ook nadrukkelijk in op het verkrijgen van een goede data infrastructuur (kwaliteit, volume, en goed ontsloten), de best passende technologie, het verkrijgen van skills in de gehele organisatie, het zoeken van samenwerking met andere partijen, en doorgroeien naar een lerende organisatie, die datavraagstukken integraal aanpakt en snel kan bijsturen.

Werk maken van echt analytics

Resumerend viel dit jaar op dat bestuurders binnen de logistiek steeds nadrukkelijker bezig gehouden worden door de druk van (Europese) regelgeving en verplichtingen, en de vraag hoe waarde te gaan halen uit de nieuwe mogelijkheden die AI organisaties biedt. Het lijkt er nadrukkelijk op, dat er nog veel werk te verrichten is om deze potentie daadwerkelijk te gaan benutten. Er moet werk gemaakt worden van een echte analytics/AI organisatie, en aan de technische kant is modernisering van oude systemen en processen bij veel organisaties noodzaak, net zoals de bijbehorende data-infrastructuur. Wil je overmorgen relevant blijven, is het zaak vandaag na te gaan denken wat je morgen anders gaat doen, en vooral ook hoe je je als organisatie gaat organiseren.

Dit artikel verscheen eerder op Logistiek.nl